Người ta vẫn thường kháo nhau về một nàng thơ Tây Bắc, Mộc Châu nơi có những mùa hoa đẹp mê hồn người. Và một trong số đó chính là mùa hoa ban nở. Đây là lúc cả cao nguyên như được phủ lên tấm lụa trắng tinh khôi, đan xen chút sắc tím và đỏ hồng của cây hoa ban.
Nếu tháng 12 là lúc những cánh đồng hoa cải trắng nở rộ khắp núi đồi, tháng 1 – 2 là khi nhành đào hồng thắm, mận trắng tinh khôi lên ngôi thì tháng 3 là lúc mùa hoa ban Mộc Châu ngự trị. Còn gì đẹp hơn những cánh hoa ban trắng tựa kẹo bông, dưới bầu trời xanh trong vào những ngày xuân ấm áp.
Vào đông, những nhành cây ban sẽ trút hết lá để dồn nhựa vào thân, ủ ấp đợi mùa đông qua, xuân về là vươn mình khoe sắc. Đặc biệt, hoa ban sẽ nở rộ vào tháng 3, 4 bạn muốn đến Mộc Châu để ngắm hoa ban thì đây sẽ là thời điểm thích hợp.
Hoa ban từ lâu đã là một nét đặc trưng của vùng đại ngàn Tây Bắc và thường được xem như là biểu tượng của tình yêu, lòng hiếu thảo và biết ơn. Hoa mang trong mình vẻ đẹp mộc mạc, khiêm nhường, thuần khiết tựa như người con gái Thái thủy chung, chân phương.
Loài hoa này được gắn với một câu chuyện tình lâm li về người con gái xinh đẹp tên gọi là Ban. Nàng trời sinh có một nhan sắc tuyệt trần, đôi tay khéo léo và giọng ca ngọt ngào làm say mê bao chàng trai trong bản. Bao người theo đuổi nhưng Ban đã phải lòng chàng Khum nghèo nhưng tài giỏi. Song, gia đình nàng chê chàng nghèo nên ra sức chia rẽ đôi uyên ương. Cha nàng quyết định gả nàng cho con trai nhà tạo mường – một kẻ lười biếng, bất tài.
Nàng vội chạy sang nhà Khum để cầu cứu nhưng chàng đã đi xa để mua trâu. Nàng đi hết rừng này núi nọ để tìm chàng, vừa đi vừa gọi tên chàng đến khi kiệt sức ngã gục xuống. Nơi nàng mất đi mọc lên một loài hoa trắng muốt, tựa như vẻ đẹp và tấm lòng sắt son của người con gái bất hạnh. Người dân Tây Bắc bèn đặt tên loài hoa ấy là ban để tưởng nhớ về tình yêu nồng nhiệt cũng sự thủy chung của nàng.
Về phía Khum, khi quay lại bản cũng lên đường đi tìm nàng. Qua bao đèo cao, suối sâu, chàng cũng gục xuống, hóa thành loài chim lẻ bóng, chỉ cất tiếng hót mỗi khi hoa ban nở mỗi độ xuân về.
Không chỉ để ngắm và chụp ảnh, bạn còn có thể chế biến ra những món ăn đặc sắc từ loài hoa ban Mộc Châu này như: măng đắng xào hoa ban, xôi hoa ban, nộm hoa ban, canh hoa ban,…Những món ăn như có thêm một loại rau sạch là lạ, vị ngòn ngọt thơm ngon, thanh đạm nơi đầu lưỡi sẽ khiến bạn nhớ mãi không quên.
Ngoài ra, khi đến đúng mùa hoa ban nở ở Mộc Châu, bạn còn có cơ hội tham gia vào các lễ hội náo nhiệt đậm bản sắc dân tộc Thái nơi đây như: lễ hội hoa hay lễ hội Hết Chá thường được tổ chức vào tháng 3 dương lịch.